Fotowoltaika jest w naszym kraju coraz bardziej popularna. Jednocześnie przepisy prawa umożliwiają osobom prywatnym (oraz w niektórych przypadkach także firmom) dysponującym instalacją PV podpisanie z zakładem energetycznym tzw. umowy prosumenckiej pozwalającej na oddawanie nadwyżek wyprodukowanej energii do sieci i jej odbieranie po preferencyjnych stawkach, gdy jest taka potrzeba. Wyjaśniamy, jak w praktyce wygląda rozliczenie fotowoltaiki.
Jak jest rozliczany prąd z fotowoltaiki?
Fotowoltaika stała się jednym z najpopularniejszych sposobów na obniżenie rachunków za energię elektryczną w Polsce. System rozliczeń energii z instalacji PV przeszedł w ostatnich latach znaczącą transformację, wprowadzając nowe możliwości dla właścicieli paneli słonecznych.
Dwa równoległe systemy rozliczeń
W 2025 roku funkcjonują równolegle dwa systemy rozliczania energii z fotowoltaiki, a wybór między nimi zależy od daty przyłączenia instalacji do sieci.
System net-metering (system opustów) dotyczy instalacji przyłączonych przed 1 kwietnia 2022 roku. W tym modelu rozliczenie energii odbywa się bezgotówkowo, na zasadzie "magazynowania" energii w sieci. Właściciele mniejszych instalacji (do 10 kW) mogą odebrać 80% oddanej energii, natomiast posiadacze większych systemów (powyżej 10 kW) – 70%. Warto zaznaczyć, że okres rozliczeniowy wynosi 365 dni, po których niewykorzystana energia przepada.
Z kolei system net-billing obowiązuje dla instalacji przyłączonych po 31 marca 2022 roku. Jest to model oparty na wartościowej sprzedaży nadwyżek energii do sieci po cenach rynkowych. Środki ze sprzedaży trafiają na specjalny depozyt prosumencki, którego wartość jest powiększana o współczynnik 1,23. Zgromadzone pieniądze można wykorzystać w ciągu 12 miesięcy na pokrycie kosztów energii pobieranej z sieci.
Różne modele rozliczeń w systemie net-billing
W ramach systemu net-billing funkcjonują różne modele rozliczeń, zależne od daty przyłączenia instalacji. Właściciele systemów podłączonych między 1 kwietnia 2022 a 30 czerwca 2024 roku mają możliwość wyboru między rozliczeniami miesięcznymi (RCEm) a godzinowymi (RCE). Natomiast dla instalacji podłączonych po 1 lipca 2024 roku obowiązują wyłącznie rozliczenia godzinowe.
Ceny odkupu energii w 2025 roku podlegają znacznym wahaniom. Dla przykładu, miesięczna rynkowa cena energii (RCEm) dla energii wprowadzonej do sieci w marcu 2025 roku wyniosła zaledwie 182,96 zł/MWh (0,18296 zł/kWh), podczas gdy w styczniu 2025 roku było to 480,01 zł/MWh, a w lutym 442,02 zł/MWh.
Opłaty stałe – nieunikniony element rozliczeń
Niezależnie od wybranego systemu rozliczeń, każdy właściciel instalacji fotowoltaicznej musi ponosić opłaty stałe związane z utrzymaniem infrastruktury energetycznej. Obejmują one opłatę przesyłową, jakościową oraz przejściową. Te koszty pokrywają utrzymanie sieci i dostęp do niej, a ich wysokość nie zależy od ilości produkowanej czy oddawanej do sieci energii.
Warto pamiętać, że odpowiednio dobrana instalacja fotowoltaiczna może znacząco obniżyć rachunki za energię elektryczną – nawet o 80-90%. Kluczem do sukcesu jest dopasowanie mocy instalacji do rzeczywistego zapotrzebowania energetycznego gospodarstwa domowego, co pozwala na optymalne wykorzystanie wyprodukowanej energii.
Jak rozliczać fotowoltaikę w przypadku osób prywatnych?
Rozliczenie fotowoltaiki dla osób prywatnych w 2025 roku odbywa się w jednym z dwóch systemów, zależnie od daty przyłączenia instalacji do sieci elektroenergetycznej.
Jak rozliczana jest fotowoltaika?
Proces rozliczania fotowoltaiki dla osób prywatnych w 2025 roku wygląda następująco:
- Dwa systemy rozliczeń: Obecnie funkcjonują równolegle dwa systemy - net-metering (dla instalacji przyłączonych przed 1 kwietnia 2022) oraz net-billing (dla instalacji przyłączonych po tej dacie).
- System net-billing: W tym systemie prosumenci sprzedają nadwyżki wyprodukowanej energii do sieci po cenach rynkowych, które w 2025 roku charakteryzują się dużą zmiennością.
- Rozliczenie wartościowe: Rozliczenia odbywają się w formie wartościowej (w złotówkach), a nie ilościowej (w kilowatogodzinach).
- Depozyt prosumencki: Środki uzyskane ze sprzedaży nadwyżek energii trafiają do depozytu prosumenckiego, którego wartość od lutego 2025 roku jest powiększana o współczynnik 1,23. Prosument może wykorzystać te środki na pokrycie kosztów energii pobieranej z sieci w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
- Rozliczenia godzinowe: Od lipca 2024 roku obowiązują rozliczenia godzinowe (RCE) zamiast miesięcznych (RCEm) dla nowych prosumentów. Osoby, które rozpoczęły produkcję energii przed 1 lipca 2024 roku, mogą wybrać między tymi dwoma rodzajami rozliczeń.
- Dynamiczne ceny energii: W 2025 roku energia oddawana do sieci jest sprzedawana po dynamicznych cenach rynkowych, które zmieniają się nawet co godzinę.
- Autokonsumpcja: System nadal mocno zachęca do zwiększania autokonsumpcji, czyli zużywania jak największej ilości wyprodukowanej energii na własne potrzeby.
Rozliczenie energii z fotowoltaiki odbywa się na podstawie wskazań licznika dwukierunkowego, który zostaje zamontowany u prosumenta po podpisaniu umowy. Zgodnie z prawem zakład energetyczny musi wymienić licznik w ciągu 30 dni od dokonania zgłoszenia. Koszt wymiany licznika dla instalacji o mocy do 50 kWp pokrywa zakład energetyczny.
Prosument otrzymuje comiesięczne faktury podsumowujące, ile energii pobrał z sieci, a ile do niej oddał. W przypadku systemu net-billing, wartość depozytu prosumenckiego jest aktualizowana co miesiąc, umożliwiając opłacenie rachunków za prąd dzięki energii wysłanej z instalacji fotowoltaicznej do sieci.
Rozliczanie fotowoltaiki dla przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwa posiadające instalacje fotowoltaiczne w 2025 roku funkcjonują w systemie net-billing, który różni się od rozliczeń dla osób prywatnych kilkoma istotnymi aspektami.
Zasady rozliczania zależą przede wszystkim od wielkości instalacji. Firmy posiadające mikrosystemy o mocy do 150 kW rozliczają nadwyżki energii podobnie jak odbiorcy prywatni - sprzedaż nadwyżek odbywa się po średniej cenie sprzedaży energii za dany miesiąc na Towarowej Giełdzie Energii. Dla instalacji o mocy powyżej 150 kW stawki za nadwyżki energii są ustalane przez regulatora energii i zmieniają się kwartalnie.
Przedsiębiorstwa z większymi instalacjami muszą spełnić dodatkowe wymogi:
- Firmy posiadające instalacje o mocy powyżej 1 MW muszą uzyskać koncesję umożliwiającą sprzedaż energii na określonych warunkach
- Przedsiębiorcy z systemami powyżej 500 kWp muszą zarejestrować się w Urzędzie Regulacji Energetyki
W przeciwieństwie do osób prywatnych, przedsiębiorcy muszą wystawiać faktury zakładowi energetycznemu za przekazaną energię. Rozliczenia odbywają się w formie pieniężnej, a nie ilościowej (w kilowatogodzinach).
Od 1 lipca 2024 roku, co ma zastosowanie również w 2025 roku, przedsiębiorstwa mogą korzystać z taryfy dynamicznej, opartej na cenach giełdowych godzinowych. Firmy, które rozpoczęły produkcję energii przed 1 lipca 2024 roku, mogą wybrać między rozliczeniami miesięcznymi (RCEm) a godzinowymi (RCE).
Warto pamiętać o aspektach podatkowych - firmy muszą uwzględnić podatek VAT w rozliczeniach, ale jednocześnie mają możliwość odliczenia VAT od zakupu instalacji. Dodatkowo, instalacja fotowoltaiczna podlega amortyzacji jako środek trwały firmy.
Od 1 stycznia 2025 roku firmy posiadające elektrownie fotowoltaiczne są zobowiązane do zapłaty podatku od nieruchomości, ale tylko za części budowlane instalacji. Same panele fotowoltaiczne oraz urządzenia techniczne nie są uznawane za budowle podlegające opodatkowaniu.
Dla przedsiębiorców kluczowe jest dopasowanie wielkości instalacji do rzeczywistego zapotrzebowania energetycznego, ponieważ oddawanie dużych ilości energii do sieci jest mniej opłacalne niż jej bezpośrednie wykorzystanie na własne potrzeby.
Inne zasady rozliczania energii z fotowoltaiki
Warto pamiętać, że właściciel instalacji FV, rozliczając się z zakładem energetycznym, musi ponosić pewne opłaty stałe - przesyłową, jakościową i przejściową. Pokrywają one koszty dostępu do sieci i jej utrzymania. Należy również płacić za odczyty stanu licznika i inne czynności administracyjne. Opłaty wnoszone do zakładu energetycznego nie są jednak zależne od ilości produkowanej lub oddawanej do sieci energii.
Fotowoltaika – rozliczenie z Urzędem Skarbowym
Fotowoltaika może również wpłynąć na rozliczenie z urzędem skarbowym. Od 2020 roku za wykonanie instalacji przysługują ulgi podatkowe. Mogą z nich skorzystać osoby, które rozliczają swoje dochody według skali podatkowej 18% i 32%, jednolitej stawki 19% lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W tym przypadku od podstawy opodatkowania można odliczyć wydatki poniesione na zakup i montaż instalacji PV. Ulga przysługuje jednak również za inne wydatki poniesione w ramach termomodernizacji budynków mieszkalnych – np. instalację kolektorów słonecznych, montaż wentylacji z rekuperacją lub ocieplenie ścian. Kwota zsumowanego odliczenia nie może przekroczyć 53 tys. zł na osobę. W przypadku małżonków rozliczających się wspólnie umożliwia to odliczenie aż 106 tys. zł. Jeśli kwota odliczenia jest wyższa od rocznego dochodu, można jej nadwyżkę rozliczyć w kolejnym roku (maksymalnie przez 6 lat).
Rozliczenie nadwyżki prądu z fotowoltaiki – co jeszcze trzeba wiedzieć?
Zasady rozliczania fotowoltaiki w 2025 roku zależą od daty przyłączenia instalacji do sieci. Dla instalacji przyłączonych przed 1 kwietnia 2022 roku obowiązuje system net-metering z 365-dniowym okresem rozliczeniowym, po którym niewykorzystana energia przepada. Natomiast dla instalacji przyłączonych po tej dacie funkcjonuje system net-billing, w którym nadwyżki energii są sprzedawane po cenach rynkowych, a środki trafiają na depozyt prosumencki powiększany od lutego 2025 roku o współczynnik 1,23.
Od lipca 2024 roku wprowadzono również rozliczenia godzinowe (RCE) zamiast miesięcznych (RCEm) dla nowych prosumentów. Warto pamiętać, że ceny odkupu energii podlegają znacznym wahaniom - w marcu 2025 roku cena spadła do rekordowo niskiego poziomu 0,18 zł/kWh.
Aby instalacja fotowoltaiczna była opłacalna w obecnych warunkach rynkowych, kluczowy jest odpowiedni dobór jej parametrów oraz maksymalizacja autokonsumpcji. Dobrze zaprojektowana instalacja, dostosowana do rzeczywistego zapotrzebowania energetycznego domu, może znacząco obniżyć rachunki za prąd, choć wartość 90% może być trudna do osiągnięcia w systemie net-billing.
Warto skonsultować się ze Specjalistami z firmy Eko Prime, którzy pomogą dobrać optymalną moc instalacji oraz doradzą w kwestii ewentualnego magazynu energii, co pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie wyprodukowanej energii i maksymalizację korzyści finansowych.